Мусоҳиба бо Муҳаммадҷон Муҳиддинов, духтури асабшиноси Маркази тиббии “Шифо” дар шаҳри Панҷакент
-Аз рӯи мушоҳидаҳо чунин ба назар мерасад, ки солҳои охир бемориҳои асаб дар афзоиш аст. Сабаб чист?
— Сабабҳои асосии зиёд шудани бемориҳои системаи асаб ин ба организм таъсир кардани омилҳои беруна — стресс, мавҷҳои электромагнитӣ ва радиатсонӣ, вирус, бактерияҳо ва дохилӣ — ирсият, бемориҳои музмин ва ғайра мебошанд. Инчунин, камҳаракатӣ, зиёд иҷро кардани корҳои фикрӣ, вайроншавии реҷа ва сифати хӯрок ва боз омилҳои зиёди дигарро номбар кардан мумкин аст.
— Имрӯз қариб ҳама аз телефон ва интернет истифода мебаранд. То чӣ ҳад истифодаи он ба саломатӣ зарар дорад? Дар назар дорам, ҳам кор дар компютер ва ҳам телефони дастиро, зеро бо истифода аз интернет иттилои зиёдро шахс мутолиа мекунад.
— Бале, дар замони имрӯза дар ҳар хонадон аз компютер ва телефони мобилӣ зиёд истифода мебаранд, агар истифодабарӣ мувофиқи меъёр ва дуруст бошад, ба зиндагии мо фоидаи калон мерасонад. Мутаассифона, ҳангоми кор онҳо дар атрофашон мавҷҳои электромагнитӣ ва радиатсонӣ ҳосил мекунанд, ки бевосита ба тамоми организм зарар мерасонанд, бахусус ба мағзи сар. Дар натиҷа, алоқамандӣ ва пайвастагии байни нейронҳо суст шуда, онҳо ихтилол пайдо мекунанд ва вазифаҳояшонро иҷро карда наметавонанд. Ҳангоми аз шабакаҳои иҷтимоӣ зиёд истифода кардан ба майна маълумотҳои гуногун дар шаклҳои ҳархела дохил шуда, ба сарбории он оварда мерасонад.
— Иттилои зиёд то чӣ ҳад ба кӯдакон зарар дорад?
— Мағзи сари кӯдак дар синни хурдсолӣ дар ташаккул аст ва пайваста иттилоъ мегирад, инкишоф меёбад. Ин хуб аст, ки кӯдаки мо донову зирак ба камол расад, аммо аз меъёр зиёд истифодабарии компютер ва гаджетҳо зарар мерасонанд.
Аз рӯи маълумоти охирин олимон то синни 3- солагӣ истифодаи телефон ва компютерро иҷозат намедиҳанд. Аз 3 то 5 — сола ҳамагӣ то 20 дақиқа дар як шабонарӯз 5-7- сола 1 соат бо ҳамин тартиб зиёд мешавад. Кӯдакон телефон ё компютерро дар ҳолатҳои нобоб, масалан дар рӯи фарши хона ва курсиҳои нобоб истифода карда, ба бозиҳо ё шабакаи интернет медароянд.
Бояд таъкид намуд, ки яке аз зарарҳои он ба саломатӣ ин вайроншавии қомат, пастшавии биноиш, камҳаракатӣ ва фарбеҳӣ мебошад. Наврасон ба дунёи виртуалӣ одат мекунанд, онҳо аз ҳаёти воқеӣ дур монда, чунин рафторашон оқибат ба ҳолатҳои рӯҳафтодагӣ ва неврози бачагона оварда мерасонад.
— Дар замони мо, ки пурэҳтирос аст, чӣ бояд кард, то худро аз стресс эҳтиёт намоем?
— Маънои калимаи стресс аз англисӣ ин фишор аст. Ҳамаи мо дар замони ҳозира зери ин ё он фишор ҳастем. Сабабгори бисёре аз бемориҳои асаб ва қалб стресс мебошад ва ҳар кас бояд худро аз он ҳифз кунад.
Роҳҳои ҳифз намудан ин ба тарбияи бадан машғул будан, китоб хондан, реҷаи хоб ва корро риоя кардан, фикронии дуруст кардан, дар ҳавои тоза сайругашт намудан ва ҳангоми бемориҳо саривақт ба табиб муроҷиат кардан аст.
— Маркази тиббии “Шифо” дар Панҷакент кадом намуди табобатҳоро барои беморони асаб ба роҳ мондааст?
— Дар маркази тиббии мо барои ташхис ва табобати бемориҳои системаи асаб, мушаку буғумҳо, узвҳои дарунӣ ҳамаи шароит муҳайёст. Маркази тиббӣ дар соҳили дарёи Зарафшон ҷойгир аст, ки комилан ҷои ором буда, беморон дар дилхоҳ вақт метавонанд аз овози об худ табобат ёбанд. Мо аз табиатшифоӣ васеъ истифода мебарем, аз қабили ҳуҷраҳои сӯзандармонӣ, маҳс, табобати барқӣ, лойдармонӣ. Инчунин, бахшҳои кашиши сутунмӯҳра, лазеротерапия, табобат бо шулукҳои тиббӣ низ мавҷуд аст.
Хушбахтона, имрӯз аз тамоми ҷумҳурӣ ба Маркази тиббии “Шифо” беморон омада, табобати лозимии худро мегиранд, ки мо низ аз ин қаноатманд ҳастем, зеро мақсади мо ин аст, ки ҳар нафари ба марказ муроҷиаткунанда қаноатманд ва болидарӯҳ баргардад. Дар ин сурат мо рисолати худро баҷо оварда мешуморем.
Мусоҳиб Б. Дарвешзода
