Бадани одам бо варзиш бақувват ва солим мегардад. Одамони варзишгар нисбат ба касоне, ки варзиш намекунанд, камтар бемор мешаванд ва масуният (иммунитет) — и онҳо дар муқобили бемориҳо устувортар аст.
Маълум аст, ки сиришт (организм) – и мо аз ду қисм иборат аст: — равон (психика) ва бадан (соматика). Ҳар дуи он муносибати хуб ва тарбияи лозимиро талаб мекунанд. Дар ҳолати набудани он имкони бемор шудан аз эҳтимол дур нест.
Нигоҳ доштани ин ду қисми бадан дар ҳолати хуби саломатӣ, барои одами бошуур, вазифаест муҳим ва аввалиндараҷа. Яке аз омилҳое, ки боиси нигоҳдории саломатӣ ва пешгирии бемориҳо мешавад – ин варзиш аст.
Ҳар ду қисми сиришти одам варзиши худро доранд.
Равон (психика) низ дорои варзишҳои худ аст. Истифодаи варзишҳои равонӣ иродаро устувор, хотираро қавӣ, тафаккурро тез, пеши назарро тоза, фаросатро некбин, хобро бароҳат, кори майнаро ҳосилнок ва инсонро нисбати зиён (стресс) – ҳо устувор мегардонанд.
Аз қадимулайём халқҳои гуногун ба варзиши равонӣ сару кор доштаанд. Масалан, йогаи ҳиндуҳо яке аз машқҳои равонии классикии башарият ҳисоб мешавад. Руҳбонони гўшанишини дини насоро низ дар пайи тамрини руҳи худ солҳо ба варзиши равонӣ машғул мешуданд. Чиниҳо бошанд, дар ин самт пешравӣ карда, ҳар ду варзиш – равонӣ ва баданиро якҷоя карда, самтҳои гуногуни обутоби равону баданро коркард карданд, ки имрўз бо номи кун – фу ва тай – чӣ маъруфанд. Кашшофии онҳо то ба дараҷае инкишоф ёфт, ки бо сўзан (цзю) гардиши неругӣ (энергетикӣ) – и сириштро ба танзим медароварданд. Дар дини ислом намоз тамрину ғизои рўҳ аст. Ниёгони мо дар омезиши футуввату тасаввуф, бо тафаккури олӣ дар шакли шеър варзиши равонӣ намуда, қалб (зершуур) — и хешро пок мегардониданд. Тамрини рўҳии миллии моро дар классика ирфон меноманд.
Илми ҳозиразамон решаи самтҳои гуногуни варзишҳои равониро таҳлилу тадқиқот бурда, асосҳои илмӣ доштани онҳоро муайян намудааст. Дар мисол мо метавонем вобастагии равишҳои равони (психические процессы) – ро аз иродаи одам нишон бидиҳем; масалан, идораи ғазаб, тарс ва рўҳафтодагӣ бо ирода.
Дар ҷаҳон донишкадаҳои тадқиқоти майнаи сар, марказҳои омўзиши равон, ва самтҳои гуногуни пажўҳишии машқу тамринҳои рўҳу равон фаъолият мекунанд: дар Мюнхени Германия Донишкадаи парапсисихолгия, (ки мо филиали онро дар Москва хатм намудем), дар Деҳлӣ Донишкадаи Йога, дар Москва Донишкадаи майнаи сар, дар Санкт – Петербург Донишкадаи равоншифоӣ, дар Харков Донишкадаи гипноз ва ғайра.
Мо ҳам ворисони Сино дар Тоҷикистони соҳибистиқлолу азиз заминаҳои бунёди чунин Донишкадаи тадқиқотии олами ирфониро дорем ва он рўз дур нест.
Омўзиши чандинсолаи варзишҳои равонии классикии миллӣ моро водор сохт, ки дар заминаи ин машқҳои классикӣ ва бо назардошти дастовардҳои соҳаи тибби равонии ҷаҳонӣ машқҳои муосири равонии тоҷикии хешро пешниҳод кунем, ки дар баробари дигар машқҳои равонии ҷаҳонӣ дорои ҷавҳари хешанд. Ин варзиш ба талаботҳои руҳӣ – равонии мардуми мо ҷавобгў буда, аксуламали равониро барнамеангезанд ва хатар ба генофонди руҳии милии мо надоранд.
Қадами аввали машқи равонии мо ҳолати оромиро ба даст даровардан аст, ки қудрати оромӣ (потенциал покоя) – ро бедор мекунад.
Дар фаъолияти шабонарўзии худ дақиқаҳоеро ҷудо кунед, ки ором шавед; ҳушро дар байни майнаи сар гирифта, оромиро эҳсос кунед, ҷараёни андешаронӣ, тасаввур ва тахайюли худро мушоҳида кунед, сонӣ аз ин ҳолат боз бароед.
То машқи дигар.
Маҳмуд Кабирӣ, равоншинос.
