Аксари ситораҳои синамои ғарб тарзи солими ҳаётро пеша карда, аз ғизоҳои серравғану сергўшт ва хамирӣ парҳез мекунанд. Онҳо на танҳо ба хотири тандурустӣ, балки ба хотири тиҷорат ба тарзи солими ҳаёт рў овардаанд. Зеро зимни риояи қатъии парҳез дер гоҳ ҷавон монда, аз нақшҳои иҷрокардаашон маблағи зиёд мегиранд.
Чанд сол пеш як гурўҳ рўзноманигорон ба Ҷумҳурии Исломии Покистон сафар кардем. Дар шаҳри Исломобод баъди мулоқот бо хабарнигорони Радиои давлатии Покистон дар тарабхонае зиёфат доданд. Рўи миз анвои меваю хўришҳо ва моҳию нўшобаҳо пур буд. Ҳамсафаронам нишастан замон ба нони гарми чаппотӣ даст дароз карданд. Ду дафъа аз пешхизмат хоҳиш намуданд, ки боз нон биёрад. Ў дафъаи сеюм нон оварда, бо табассум гуфт: ғ Ин ҳама нозу неъматро мо барои шумо омода кардем, вале чаро шумо фақат нон мехўред?
Ман ба тақозои вазифа дар 14 кишвари хориҷӣ будам ва мушоҳида кардам, ки воқеан мо нонро зиёд истеъмол мекунем. Ин дар ҳолест, ки Тоҷикистон аз меваю сабзавоти лазиз бой аст. Аз сабаби зиёд истеъмол кардани нон бисёриҳоро мебинем, ки фарбеҳанд, вале аз норасоии витаминҳо гирифтори бемориҳои гуногун гаштаанд.
Академики АИ Ҷумҳурии Тоҷикистон ғиёсуддини Меъроҷ мегўяд, ки мутахассисони соҳа дар хусуси ғизои солим назари ягона надоранд, зеро таъсири ғизо дар ҳолатҳои мухталиф метавонад гуногун бошад. Масалан, агар як навъи ғизо барои шахсе манфиатовар бошаду солим маҳсуб ёбад, ба шахси дигар метавонад зарар расонад ва ғизои носолим дониста шавад. Мардуми мо, дар ҳақиқат, нонро зиёд истеъмол мекунанд, мегўяд академик ғиёсуддини Меъроҷ.
Баъзеҳо аз рўи танбалӣ ҳавсалаи тайёр кардани ғизои гуногунро надоранд. Ҳол он ки дар Тоҷикистон анвои гуногуни меваю сабзавот ва лўбиёгиҳо ҳастанд, ки агар онҳоро дуруст истеъмол намоем, ба нон чандон эҳтиёҷ намемонад. Нони сафеде, ки истеъмол мекунем, зарараш аз манфиаташ бештар аст. Нонро аз ғарбел нагузаронида, бо сабўсаш пазанд, лазизтару манфиатовар мешавад. Аз тарафи дигар, сабўс ғизо ва даво буда, дар таркиби он витамину элементҳои барои организм зарурӣ зиёданд. Иддае мегўянд, ки «Нон нахўрда чӣ хўрем?» Агар ин тоифа моҳе дукилоӣ лўбиё, нахўд, мош ва наск гирифта, хўрок пазанд, ҳар рўз дегашон «обод» шуда, ҷисмашон бо элементҳои зарурӣ таъмин мегардад. Нархи боимҷону лаблабуи сурх, каду ва карам, ки аз витаминҳо боянд, чандон зиёд нест, вале аксарият рў ба картошка овардаанд. Ҳол он ки таркиби картошка ба нон наздиктар асту истеъмоли барзиёди бирёни он боиси фарбеҳшавӣ мегардад.
Ба гуфтаи ин олими маъруф дар таркиби ғизо бояд ангиштобҳо, аминокислотаҳо, чарбҳо, витаминҳо ва микроэлементҳо бошанд. ғизо барои инсон манбаи энергия аст. Агар ғизоро дуруст истеъмол намоем ва дар баробари он ба андозаи зарурӣ кору ҳаракат кунем, на лоғар мешавему на фарбеҳ. Инро тарзи ҳаёти солим мегўянд. Вояи ғизои солим бояд барои ҳар кас алоҳида ва бо дарназардошти вазъи саломатиаш муайян карда шавад.
С. Суннатӣ
