Аз офариниши дунё инсон ба мавзеъҳои сердолу дарахт ва гулу сабзазор дил баста буд. Зеро дарахтон на танҳо ба мо мева, балки соя ва ҳавои тоза низ медиҳанд. Баргу танаи дарахтони сабз дар атрофи хонаҳои шаҳр сатҳи мағалнокиро то 10 маротиба кам (паст) мекунанд. Дар фасли тобистон ҷои сердолу дарахт нисбат ба ҷои бедарахт 4-6 дараҷа салқинтар аст.
Боғпарвари собиқадор, сокини пойтахт Ҳоҷӣ Муҳаммадятим Ҷумъаев мегўяд, ки гулу дарахтон дар баробари зеби шаҳру деҳот будан аз худ моддаҳои махсус-фитонсидҳо хориҷ намуда, дар нобудсозии бактерияҳои бемориовар ва поксозии ҳаво саҳми калон мегузоранд.
— Агар дарахту гулу сабзазор набошанд, роҳҳои мумфаршу хонаҳои бетонӣ дар тобистон гармии зиёдро инъикос намуда, нафасгириро мушкил мегардонанд. Гази карбонат ва чангу ғуборро низ «дўстони сабз»-и мо ба худ кашида, ҳавои нафас мегирифтаамонро тоза менамоянд, — мегўяд М. Ҷумъаев.
Номбурда солиёни зиёд дар ноҳияи Муминобод ва шаҳрҳои Кўлобу Душанбе садҳо бех ниҳол сабз карда, коми ҳазорон нафарро ширин кардааст. Ў муътақид аст, ки ниҳолшинонӣ ва нигоҳубини гулу дарахтон боиси солимии ҷисм гашта, умри инсонро дароз мекунад.
— Агар шахсе мубталои бемории ҷигар бошад, ба вай шинонидану нигоҳубини ниҳоли дарахти булут (дуб) тавсия дода мешавад. Ба ақидаи олимон нигоҳубини ниҳоли булут ба барқароршавии ҷигар мусоидат мекунад. Шинонидану парвариши терак бошад, дар муолиҷаи неврозу психоз ва инкишофи сусти ҷисмонию равонии кўдакон кӯмак менамояд, — мегўяд Ҳоҷӣ Муҳаммадятим.
Мувофиқи тавсияи олимони соҳаи тиб шинонидану парвариши ниҳоли сӯзанбарг ба солимии сутунмўҳра мусоидат карда, барои ислоҳ шудани одамоне, ки дар суханашон устувор нестанд, дар ҳаёт марому мақсади муайян надоранд, фақат ғами имрўзаро мехўранд ва зуд-зуд ақидаашонро дигар мекунанд, кӯмак мерасонад. Агар инҳо ниҳоли сўзанбарг шинонида, вайро хуб нигоҳубин намоянд, иродаашон мустаҳкам гардида, оҳиста-оҳиста мушкилоти мавҷудаашон ҳал мешавад.
— Дарахти арчаро бошад, берун аз хона, дар канори роҳҳо ва ҷойҳои бекормонда шинонидан беҳтар аст. Шинонидани ниҳолу қаламчаи бед дар наздикии ҷўю дарёҳо заминро аз шусташавӣ ҳифз намуда, боиси беҳтаршавии ҳолати гирифторони бемориҳои меъда ва рўдаи дувоздаҳангушта мегардад, — иброз намуд боғпарвари номӣ.
Шинонидану парвариши дарахти (клён) дар муолиҷаи диққи нафас ва дигар бемориҳои роҳи нафас мадад мерасонад. Барои ашхоси гирифтори бемориҳои дил шинонидани ниҳоли дарахти кедр ва нахл (пальма) муфид аст.
Ҳоҷӣ Муҳаммадятим дар гулпарварӣ низ мумтоз буда, дар ин бора адабиёти заруриро мутолиа мекунад. Ў муътақид аст, ки нигаристан ба гулҳои рангоранг ба муолиҷаи баъзе бемориҳо мусоидат менамояд. Чунончӣ, нигаристан ба гулҳои сафед ва гулобӣ асабонияту оташиншавиро рафъ менамояд. Гули марворид («маргаритка») бошад, хасташавии чашмро рафъ менамояд.
Нигаристан ба гулҳои рангашон сурх ва бунафши баланд, иштиҳоро барқарор мекунад, ки ин барои пурра сиҳатёбии шахсони аз ҷарроҳӣ ва ё аз бемории дурудароз бархоста мусоидат мекунад. Тамошои гулҳои зардранг ва кабудча бошад, иштиҳоро мебандад, ки ин барои ашхоси вазни зиёдатидошта муфид аст. Нигаристан ба сабзазор ва барги дарахтони сабз асабро ором намуда, ба чашм нур мебахшад.
Дар ҳама ҳолат гулпарварию дарахтшинонӣ муфид аст. Ҳатто сокинони шаҳр низ метавонанд дар назди иморати баландошёна ниҳоли дарахтеро шинонида, ба воя расонанд. Давоми сол бошад, дар тубакчаҳои назди тиреза гул шинонида, аз нашъунамояшон лаззат баранд, — хулоса намуд Ҳоҷӣ Муҳаммадятим Ҷумъаев.
Сайфиддин СУННАТӢ
